Weerstandsvermogen

Financiele kengetallen

De financiële kengetallen geven u een globaal inzicht in de financiële positie van onze gemeente. De kengetallen moeten in samenhang worden bezien, omdat ze alleen gezamenlijk en in hun onderlinge verhouding een goed beeld geven van de financiële positie van onze gemeente.

In aanvulling op bovenstaand overzicht is onderstaand nog een nadere beschouwing opgenomen.

1. Netto schuldquote
De netto schuldquote bestaat uit twee kengetallen:

a.   netto schuldquote: dit kengetal geeft inzicht in het niveau van de gemeentelijke schuldenlast ten opzichte van de eigen middelen. Het geeft een indicatie van de mate waarin de rentelasten en de aflossingen op de exploitatie drukken. Hoe lager het percentage hoe beter. De VNG adviseert om 130% als maximum norm te hanteren en daarboven de schuld af te bouwen.
b.   netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen: Om inzicht te verkrijgen in hoeverre er sprake is van doorlenen wordt de netto schuldquote zowel in- als exclusief doorgeleende gelden weergegeven (netto schuldquote gecorrigeerd voor alle verstrekte leningen).

Voor onze gemeente bedraagt het werkelijke percentage van de netto schuldquote in 2020 81,1% (peildatum 31-12-2020) en wijkt af met 21% ten opzichte van de begroting 2020. De totale baten in 2020 zijn werkelijk ruim 10 miljoen hoger dan begroot. Dit wordt met name veroorzaakt door hogere baten op de grondexploitaties in programma 3 en 8 dan begroot. Ook werd er bij de prognose rekening gehouden met hogere investeringen waar leningen voor zouden moeten worden aangetrokken. Een deel van deze investeringen is uitgebleven, waardoor ook een lagere schuldpositie is ontstaan dan begroot.

De netto schuldquote gecorrigeerd met verstrekte leningen is naast bovenstaande punten, voornamelijk verbeterd door een snellere aflossing van hypotheken van werknemers dan verwacht.

2. Solvabiliteitsratio
De solvabiliteitsratio geeft inzicht in de mate waarin de gemeente in staat is aan haar financiële verplichtingen te voldoen. Voor onze gemeente zien we een licht verbeterde solvabiliteitsratio van 25,7%. Dit wordt veroorzaakt doordat het eigen vermogen hoger is dan begroot als gevolg van een hoger gerealiseerd resultaat in combinatie met een lagere schuldpositie. Met name de onzekerheden rondom de algemene uitkering en compensaties in het sociaal domein zijn een belangrijke factor die dit kengetal kunnen beïnvloeden.

3. Grondexploitatie
Het kengetal grondexploitatie geeft aan hoe groot de grondpositie is ten opzichte van de totale baten. In onze gemeente is sprake van 'in exploitatie genomen bouwgronden' die grotendeels bestaat uit grondexploitaties Zevenaar-Oost en Babberich. Naast het feit dat er veel gronden verkocht zijn, is er ook geïnvesteerd in het bouw- en woonrijp maken van de gebieden. De verliesvoorziening is bovendien met ruim 10 miljoen afgenomen door verbeterde resultaten en het afsluiten van 2 deelgrondexploitaties. Per saldo is het totale saldo boekwaarde van de GREX nagenoeg gelijk aan voorgaand jaar.

De grondexploitaties hebben een forse impact op de financiële positie van onze gemeente. Wij hebben als gemeente leningen afgesloten om grond te kopen voor (toekomstige) woningbouwprojecten en hebben een schuld. Bij de beoordeling van een dergelijke schuld is het van belang om te weten of deze schuld kan worden afgelost wanneer het project wordt uitgevoerd. Met de opbrengst kan immers de schuld worden afgelost. Het kengetal grondexploitatie geeft aan hoe groot de grondpositie is ten opzichte van de totale (geraamde) baten.

De afgelopen jaren is het kengetal heel snel gedaald. Dit wil zeggen dat het risico  van de grondposities de afgelopen jaren heel snel is verminderd. Dit gegeven is belangrijk om mee te nemen bij de ontwikkeling van nieuwe projecten. Het risico is nu laag, maar moet wel aanvaardbaar blijven bij het opstarten van nieuwe projecten.

4. Structurele exploitatieruimte
Voor de beoordeling van de financiële positie is het ook van belang te kijken naar de structurele baten en structurele lasten. Structurele baten zijn bijvoorbeeld de Algemene uitkering en de opbrengsten uit de onroerende zaakbelasting. Dit kengetal geeft aan hoe groot de structurele exploitatieruimte is. Een positief percentage betekent dat de structurele baten toereikend zijn om de structurele lasten te dekken. Dit kengetal is relevant voor de beoordeling van de financiële positie, omdat het van belang is om te weten welke structurele ruimte een gemeente heeft om de eigen lasten te dragen of welke structurele stijging van de baten of structurele daling van de lasten daarvoor nodig is.

De afgelopen jaren is het getal negatief mede als gevolg van de structurele tekorten in het sociaal domein. De stijging van de kosten wordt onvoldoende gecompenseerd door het rijk. Dit heeft tot bezuinigingen geleid en deze moeten zorgen voor een structureel sluitende begroting. Voor de beoordeling van het toezicht door de Provincie is dit ook een belangrijke indicator.

De structurele exploitatieruimte is verbeterd ten opzichte van vorig jaar en ook ten opzichte van de begroting, maar is nog negatief. In het kader van het financieel toezicht moet de begroting structureel en reëel sluitend zijn. Bij de meerjarenbegroting 2021 waren de laatste twee jaarschijven positief, bij de begroting 2022 moeten de laatste drie jaren sluitend zijn.

5. Belastingcapaciteit
De belastingcapaciteit geeft inzicht in de belastingdruk van de gemeente ten opzichte van het landelijke gemiddelde. Het landelijk gemiddelde is gebaseerd op de gegevens van het Centrum voor Onderzoek van de Economie van de Lagere Overheden (COELO), die jaarlijks een rapport opstelt over de ontwikkeling van de lokale lasten. In de berekening zijn meegenomen de OZB-lasten, rioolheffing en afvalstoffenheffing voor een gemiddeld gezin. Onze gemeente zit met 103,8% boven het landelijk gemiddelde. De stijging is met name te koppelen aan de OZB en afvalstoffenheffing.